Gdzie schronić się przed wiatrem nad rzeką i zwiększyć komfort już dziś

Gdzie schronić się przed wiatrem nad rzeką: najlepszym wyborem pozostają naturalne osłony, które zapewniają skuteczną ochronę. Schronienie przed wiatrem nad rzeką oznacza wykorzystanie ukształtowania terenu oraz elementów takich jak drzewa, wały i naturalne schronienia. Najważniejsze dla osób planujących biwak czy dłuższy wypoczynek nad wodą, gdy teren jest odsłonięty i wybór brzegu wpływa na komfort. Zastosowanie gęstwin, wałów czy rozstawienie tarpy ogranicza odczuwanie chłodu, chroni sprzęt oraz podnosi bezpieczeństwo. Umiejętny wybór miejsca zmniejsza ryzyko przewiewu i poprawia jakość snu podczas silniejszych podmuchów. Niżej znajdziesz gotowe scenariusze lokalizacji osłony, porównanie skuteczności metod, wskazówki BHP, czas i koszty minimalne, a także odpowiedzi na kluczowe pytania.

Gdzie schronić się przed wiatrem nad rzeką – główne zasady

Najlepsze schronienie wyznacza teren, roślinność i kierunek wiatru. Zanim ustawisz obóz nad Wisłą, Odrą czy Wartą, sprawdź różnicę wysokości brzegu, gęstość roślinności oraz lokalne przeszkody terenowe. Zakole, zagłębienie lub niski klif rzeczny tworzą strefy „martwego powietrza”. W cieniu wału przeciwpowodziowego, ostrogi rzecznej lub gęstych trzcin wiatr wyraźnie słabnie. Las łęgowy i szuwary filtrują porywy, a łacha i mielizna często zdradzają osłonięte zatoczki. Sprawdź prognozy IMGW-PIB i lokalny gradient ciśnienia, a w terenie oceniaj porywy prostym anemometrem (Źródło: IMGW-PIB, 2025). Unikaj korytarzy przewiewu na prostych odcinkach biegu rzeki oraz odsłoniętych plaż. Ustaw wyjście namiotu plecami do wiatru i osłoń go płachtą. W razie zmiany kierunku przestaw odciągi, aby zachować stabilność tropiku i masztów.

• Wybierz teren osłonięty za wałem, zakolem lub gęstwiną.
• Korzystaj z mapy rzeczne i cieniowania wysokości.
• Ustaw namiot w cieniu roślin i mikro-wzniesień.
• Rozwieś tarpy nisko, równolegle do kierunku porywów.
• Sprawdź kierunek wiatru i prognozę IMGW-PIB.
• Zabezpiecz odciągi i śledzie na glebie wilgotnej.
• Unikaj korytarzy wiatrowych i prostych, odsłoniętych brzegów.

Jak rozpoznać bezpieczne miejsce przy brzegu rzeki?

Bezpieczne miejsce leży w cieniu przeszkody, z podłożem stabilnym i suchym. Zatrzymaj się 10–20 metrów za szczytem wału przeciwpowodziowego lub gęstym pasem trzciny. Oceniaj ruch roślin: łagodny kołys oznacza rozproszenie porywów, a nagłe „przyklękanie” zdradza tunel wiatrowy. Szukaj łagodnych zagłębień, kęp zarośli i łach osłoniętych ostrymi zakolami. Na rzekach meandrujących, jak Bug czy Narew, nawietrzna strona bywa surowsza, a zawietrzna oferuje spokojniejsze zatoczki. Wybór potwierdź krótkim testem: wstań i idź pięć kroków w każdym kierunku, porównując siłę podmuchów na twarzy oraz ruch dymu z palnika. Unikaj skarp sypkich, świeżych osuwisk, martwych drzew i suchych trzcin przy wysokim zagrożeniu pożarowym. Ustaw namiot tak, aby wejście było od zawietrznej, a strefa gotowania w bardziej przewietrzonym, oddalonym miejscu. To zmniejszy ryzyko zadymienia i kondensacji.

Które typy schronień naturalnych warto wybrać nad wodą?

Najlepsze naturalne osłony tworzą wały, zakole rzeki, pasy roślinność i lasy łęgowe. Wybierz kępę krzewów nad zatoczką, niski klif, rynienkę między kępami trzcin lub zawietrzną stronę ostrogi. Na Wiśle i Odrze skutecznie działają wielopiętrowe bariery: las łęgowy z podszytem, potem wysoka trzcina i dopiero obóz. Taki układ rozprasza porywy na kilku poziomach i obniża pęd powietrza o kilkadziesiąt procent (Źródło: EEA, 2023). Unikaj dolinek „kominowych”, gdzie wiatr przyspiesza, oraz otwartych plaż. Gdy teren jest płaski, buduj niski wałek z plecaków i wioseł, a nocleg przenieś 2–3 metry za nim. W chłodnych miesiącach noś ciepłą czapkę i warstwy, bo ochłodzenie wiatrem nasila subiektywne odczucie zimna. W razie silnej zmiany kierunku przesuń śledzie i obróć tropik.

Jak wiatr oddziałuje nad rzeką – mechanizmy i zagrożenia

Wiatr przyspiesza nad wodą i zwalnia w cieniu przeszkód terenowych. Porywy przy powierzchni rzeki bywają silniejsze przez mniejsze tarcie i zimniejszą masę powietrza znad lustra wody. Na prostych odcinkach nurtu powstają „korytarze” z laminaryzowanym przepływem, które potęgują dudnienie. Zakole i meander powodują zaburzenia przepływu, tworząc strefy zawirowań i ciszy. Osłony terenowe oraz pasy wysokiej roślinności zmniejszają prędkość wiatru, co ogranicza ryzyko hipotermii oraz uszkodzenia sprzętu. IMGW-PIB wskazuje, że połączenie niskiej temperatury i porywów zwiększa wychłodzenie i stres termiczny, a wraz z wilgocią rośnie dyskomfort biwakowania (Źródło: IMGW-PIB, 2025). W planie B uwzględnij możliwość zmiany brzegu na zawietrzny i skrócenia biwaku, jeśli prognoza ostrzega o nagłych porywach.

Czy silny wiatr nad wodą to realne ryzyko?

Tak, silny wiatr zwiększa ryzyko hipotermii, urazów i uszkodzeń. Poryw o prędkości powyżej 12–15 m/s potrafi wyrwać śledzie z mieszanej gleby, a mokry piasek i ił tracą nośność. Ryzyko rośnie w pobliżu martwych drzew, na świeżych osuwiskach i przy krawędziach skarp. Wilgoć oraz chłodna bryza obniżają temperaturę odczuwalną i wzmagają utratę ciepła przez konwekcję. Ustaw ścianę namiotu równolegle do wiatru, skróć odciągi i dociąż krawędzie workami ze żwirem. Przed snem sprawdź węzły, grot masztu i fartuchy przeciwśnieżne, jeśli ich używasz. W razie zapowiadanego silnego porywu przenieś obóz do zagłębienia lub za kępę trzcin, a gotowanie przenieś kilka metrów w bok, by uniknąć iskier i dymu w sypialni. To prosty zestaw działań, który redukuje ryzyko i poprawia komfort.

Jak chronić namiot i sprzęt przed porywami wiatru?

Ustaw namiot zawietrznie, skróć odciągi i dociąż krawędzie workami z piaskiem. Wybierz ukryte miejsce za krzakami, w cieniu wału lub ostrogi. Śledzie wbijaj pod kątem 45° od namiotu, a krytyczne punkty wzmacniaj taśmą naprawczą. Zastosuj płachtę biwakową jako niski „parawan”, aby rozproszyć energię porywów. Plecaki ustaw w linii zawietrznej jako blokery. Wewnątrz zabezpiecz elektronikę w workach wodoszczelnych i ogranicz luźne elementy, które szeleszczą i drażnią sen. Sznury odciągów oznacz taśmą odblaskową, aby uniknąć potknięć po zmroku. Jeśli masz anemometr, kontroluj porywy w odstępach piętnastominutowych i koryguj ustawienia. Gdy wiatr złagodnieje, poluzuj lekko odciągi, co zmniejszy drgania poszycia i hałas. Ta prosta higiena obozu utrzymuje stabilność i wyraźnie obniża stres.

Jakie naturalne schronienia nad rzeką chronią najskuteczniej

Najskuteczniej chronią wielowarstwowe bariery: łęg, trzcina i niewielkie wzniesienie. W dolinach Wisły, Odry i Warty sprawdza się układ: las łęgowy, trzcinowisko, kępa wierzb, a dopiero potem obóz. Takie „kaskady” rozdzielają porywy na etapy i tłumią prędkość powietrza. Na rzekach wschodnich, jak Bug, Narew czy Biebrza, dobre efekty dają zakola z piaszczystą łachą na zawietrznej i kępą krzaków na skraju. Unikaj gołych skarp, prądów spadowych z otwartych pól i prostych odcinków z bocznym podmuchem. Gdy miejsc brakuje, ustaw niski ekran z plecaków i wioseł, a boki zasłoń płachtą. Zmierz różnicę komfortu: osłona redukuje hałas poszycia, poprawia termikę i skraca czas gotowania przez mniejszą stratę ciepła palnika. To bezpieczne i efektywne sposoby, które nie wymagają ciężkiego sprzętu.

Gdzie szukać osłon w szuwarach lub za gęstwiną?

Szukaj wcięć w trzcinowisku, korytarzy wiatrołomnych i kęp zarośli. W trzcinach wiatr „łamie się” na wysokości 1–2 metrów, co tworzy strefę ciszy tuż przy ziemi. Zawietrzna strona kępy wierzb lub olch daje ciszę potrzebną do ugotowania posiłku i snu. Wejścia w trzcinowisku prowadzą zwykle do osłoniętych zatoczek, które powstają przy cofce i zmiennym poziomie wody. Oceniaj stabilność podłoża, bo torf i muł grzęzną pod ciężarem namiotu. Na kępie krzaków rozstaw tarpa nisko i szeroko, a od strony nawietrznej dołóż niski „parawan” z płachty. Wyjście ustaw od zawietrznej, aby uniknąć przeciągu. Zadbaj o wentylację, bo pełne zamknięcie osłon zwiększa kondensację. Prosty test zapalniczki pokaże, czy porywy wciąż docierają do ścian namiotu i czy warto obniżyć ekran.

Czy żeremie bobrów i wały to dobre schronienia?

Wały przeciwpowodziowe i ostrogi to skuteczne osłony, lecz wymagają rozsądku i dystansu. Biwakuj wyłącznie poza koroną wału i ścieżką konserwacyjną oraz z dala od skarp, aby nie naruszyć infrastruktury i nie narażać się na mandat (Źródło: Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, 2024). Zawietrzna strona wału daje stabilny cień wiatru i mniejsze turbulencje. Żeremia i tamy bobrowe tworzą zatoczki i uspokojenie nurtu, ale to siedliska zwierząt – zachowaj odległość i nie obciążaj budowli. W polach zalewowych wybieraj wyższe kępy, które nie znikną przy wzroście poziomu wody. Jeśli korzystasz z osłony infrastrukturalnej, unikaj palenia ognia przy konstrukcjach i roślinności. W razie ostrzeżeń hydrologicznych przenieś się na skarpę bezpieczną i oddaloną od linii wody, bo podnosząca się rzeka potrafi odciąć drogę odwrotu.

Jak wykorzystać sztuczne osłony i sprzęt survivalowy nad rzeką

Najwięcej dają niskie tarpy, parawan leśny i właściwe odciągi. Wybierz płachtę o kształcie skrzydła, rozpiętą nisko nad ziemią, z tyłem skierowanym równolegle do wiatru. Odciągi prowadź szeroko, aby dystrybuować siły na większy obszar. Parawan leśny z płachty i kijków zredukuje porywy, a plecaki w linii zawietrznej dołożą masy. W terenie piaszczystym zakop worki z piaskiem jako kotwy. W wilgotnym i gliniastym gruncie użyj dłuższych śledzi i zabezpiecz węzły półsztykiem. Do szybkich korekt przydaje się węzeł napinający, który pozwala pracować w rękawiczkach. W chłodzie stosuj fartuchy przeciwśnieżne i listwy dociskowe. W razie nagłych zmian kierunku przesuń tylną krawędź i skróć odsłonięty bok. Sprzęt trzymaj w workach wodoszczelnych i rozplanuj strefę gotowania w miejscu bardziej przewiewnym, by ograniczyć kondensację.

Jak rozmieścić tarpy i parawan leśny efektywnie?

Rozwieś tarpa nisko, z zachowaniem boku równoległego do wiatru i krótkimi odciągami. Taki układ zmniejsza powierzchnię na porywy i stabilizuje całość. Front skieruj pod kątem 20–30 stopni do kierunku wiatru, aby odchylić strugę. Tylną krawędź opuść na wysokość kolan, co zwiększy ciszę przy ziemi. Parawan leśny ustaw między nawietrzną a obozem w odległości 1–2 metrów. Jeśli teren jest miękki, użyj kotew piaskowych i dociąż węzły kamieniami. W razie opadu włącz krawędź spływu i zbieraj wodę do naczynia. Do mocowania wybierz drzewa zdrowe, bez suchych konarów, unikaj sosny z łuszczącą korą. W nocy zaznacz odciągi taśmą odblaskową. Takie detale poprawiają trwałość ustawienia i komfort snu, a rano skracają czas zwijania sprzętu.

W czym pomaga mapa terenowa przy wyborze schronu?

Mapa hipsometryczna i warstwice podpowiadają, gdzie wiatr zwalnia i gdzie rośnie. Wysokości terenu wskazują mikro-wzniesienia i zagłębienia, które rozpraszają porywy. Na mapie widać ostrogi, wały, zakole i wyspy, co ułatwia szybką selekcję miejsc. W połączeniu z danymi IMGW-PIB o porywach i zjawiskach wiatrowych łatwo przewidzieć, które brzegi są nawietrzne, a które w cieniu (Źródło: IMGW-PIB, 2025). W terenie potwierdź wybór obserwacją ruchu traw i trzcin, a kompasem określ kierunek wiatru. Warto znać lokalne nazwy: łacha, ostroga, przykos, starorzecze. W dolinach San i Noteć często wystarczy kępa wierzb za zakolem, podczas gdy na otwartych odcinkach Narwi lepiej sprawdza się niski klif lub zagajnik. Mapa oraz krótkie rozpoznanie w terenie skracają czas poszukiwań i zmniejszają błędy.

Jak unikać typowych błędów podczas biwakowania nad rzeką

Unikaj odsłoniętych plaż i korytarzy wiatrowych, stawiaj na strefy cienia. Wielu biwakujących stawia namiot na skraju skarpy lub w obniżeniu „kominowym”, co wzmacnia porywy. Błędem jest też ustawianie wejścia frontem do wiatru i zbyt długie odciągi. Często pomija się stabilność podłoża: mokry ił i torf osłabiają śledzie, a suche trawy podnoszą ryzyko pożaru. Przepisy miejscowe oraz ochrona urządzeń przeciwpowodziowych wymagają dystansu od korony wałów i ciągów technicznych, a także zakazu rozpalania ognia na wałach (Źródło: Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, 2024). Planuj plan B: zmiana brzegu, cofka za wyspę, skrócenie biwaku. Sprawdzaj komunikaty hydrologiczne i ostrzeżenia o porywach. Wspieraj komfort: mata pod namiot, ciepła warstwa od wiatru, dobrze napięty tropik i logiczny układ stref obozu.

Dlaczego wybór złego miejsca zwiększa odczuwanie wiatru?

Złe miejsce wzmacnia porywy, zwiększa hałas i wychłodzenie. Otwarta plaża lub korytarz wiatrowy kierują strugę prosto w tropik, co niepotrzebnie męczy i skraca sen. Płaskie tereny przyspieszają pęd powietrza, a brak roślinności usuwa naturalne filtry. Skraj skarpy tworzy efekt „przelewu” z zawirami, które szarpią odciągi. Błędna orientacja namiotu potrafi dodać kilka decybeli hałasu i zwiększyć kondensację wewnątrz. Konsekwencją jest gorsza regeneracja, większa podatność na wychłodzenie i rozdrażnienie. Rozwiązanie jest proste: cofnięcie obozu za przeszkodę, skrócenie odciągów, obniżenie tarpa i zmiana kąta ustawienia. Taki ruch często redukuje siłę odczuwalną o poziom, który natychmiast da się wyczuć na skórze i w dźwiękach poszycia.

Jakie przepisy i zasady obowiązują przy wyborze schronienia?

Stosuj się do zakazów na wałach i urządzeniach melioracyjnych, zachowuj prześwit dla służb. Nie niszcz roślinności łęgowej, nie rozpalaj ognia na wałach i w trzcinowiskach, a biwakuj wyłącznie tam, gdzie nie łamiesz przepisów miejscowych. W parkach i obszarach Natura 2000 sprawdź regulaminy. Zostaw teren w stanie nienaruszonym, zabierz odpady i nie wchodź na żeremia bobrowe. W razie podniesienia poziomu wody przenieś obóz powyżej linii zalewu. Informacje o porywach i ostrzeżeniach publikują IMGW-PIB oraz RCB, co pozwala ocenić ryzyko wiatru i burz (Źródło: IMGW-PIB, 2025; Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, 2024). Prosty zestaw zasad porządkuje decyzje: dystans od infrastruktury, poszanowanie przyrody i czujność na zmiany pogody.

Porównanie skuteczności osłon i ustawień – dane polowe

Różne osłony terenowe i sprzętowe tłumią porywy w odmiennym stopniu. Testy terenowe pokazują, że kombinacja roślinności i niskiego tarpa daje stabilny komfort w większości lokalizacji. Triada „łęg + trzcina + niski ekran” łączy tłumienie pędu, redukcję hałasu i osłonę termiczną. W terenie otwartym sprawdza się niski klin tarpa i dociążone krawędzie. W chłodzie warto dodać fartuchy przeciwśnieżne i uszczelnienie od ziemi. Na podłożu piaszczystym wzmocnij kotwienie workami z piaskiem, a na iłach wydłuż śledzie. Poniższa tabela zestawia typy osłon, przybliżoną redukcję porywów i typowe ryzyka. To szybka matryca wyboru, która skraca czas planowania i podnosi skuteczność działań w terenie o zróżnicowanej ekspozycji na wiatr.

Redukcje są wartościami przybliżonymi zależnymi od gęstości i wysokości osłon oraz kierunku porywów (Źródło: EEA, 2023).

Ustawienie obozu a kierunek wiatru – szybkie wybory

Kąt ustawienia obozu i wybór brzegu decydują o komforcie w kilka minut. Gdy wieje z północnego zachodu, wybierz zawietrzną stronę zakola z kępą wierzb. Przy wietrze wschodnim poszukaj niskiego klifu, skarpy lub wału. Na prostych odcinkach rzeki sprawdza się niski klin tarpa i ekran z plecaków. Gdy prognoza sugeruje nocne zmiany kierunku, stawiaj na miejsca z wielowarstwową roślinnością, która tłumi porywy niezależnie od wektora. W miarę możliwości trzymaj obóz 2–3 metry od krawędzi wody. To zapas na skoki poziomu i falowanie od mijających jednostek. Tabela poniżej podaje orientacyjne ustawienia względem kierunku i specyfiki brzegu, co skraca czas decyzji i ogranicza liczbę korekt w nocy.

FAQ – Najczęstsze pytania czytelników

Jak wybrać miejsce na biwak osłonięte od wiatru nad rzeką?

Wybierz zagłębienie, zakole i pas roślinności tłumiący porywy. Oceniaj ruch trzcin i traw, szukaj ciszy tuż przy ziemi. Ustaw namiot na zawietrznej, a wejście od strony cichej. Unikaj skrajów skarp i świeżych osuwisk. Wspieraj wybór mapą cieniowania wysokości i danymi IMGW-PIB o porywach. Jeśli zjawiska wiatrowe nasilają się nocą, przenieś obóz o kilka metrów za przeszkodę lub obniż tarpa. Ten prosty zestaw działań najczęściej rozwiązuje problem przewiewu bez drogiego sprzętu i długich przygotowań.

Czy wały ziemne chronią przed wiatrem podczas biwaku?

Tak, wały i ostrogi osłaniają, lecz wymagają dystansu i stosowania regulaminów. Biwakuj poza koroną wału, nie blokuj ciągów technicznych. Ustaw obóz na zawietrznej stronie i skontroluj stabilność podłoża. Unikaj ognia i uszkadzania roślinności. Takie podejście łączy komfort z poszanowaniem infrastruktury i prawa, a cień aerodynamiczny za wałem daje spokojniejszy sen.

Jak przygotować schronienie z materiałów naturalnych nad rzeką?

Zbuduj niski ekran z płachty, wioseł i plecaków oraz dołóż „parawan” z gałęzi. Wykorzystaj kępę krzewów jako pierwszy filtr, a tarp rozpięty nisko jako drugi. Dociąż krawędzie kamieniami i skróć odciągi. Utrzymuj wyjście od zawietrznej. Ten prosty układ działa w większości lokalizacji, szczególnie za trzcinami i w zakolach, gdzie porywy już osłabły.

Kiedy wiatr nad rzeką jest najbardziej uciążliwy i gdzie wtedy usiąść?

Najbardziej uciążliwy bywa przy ochłodzeniu i wzroście gradientu ciśnienia. Siadaj w cieniu przeszkód: za wałem, w kępie krzewów, przy łagodnym wzniesieniu. W razie zmiany kierunku obróć tarp i przenieś sprzęt kuchenny do bardziej przewiewnej strefy, aby ograniczyć kondensację i dym.

Czy roślinność nadbrzeżna pomaga w ochronie przed wiatrem?

Tak, pasy roślinności łęgowej i trzciny działają jako naturalne filtry. Wysokość i gęstość decydują o skali tłumienia. Ustaw obóz tuż za linią wysokich roślin. W razie porywów bocznych dołóż niski ekran z płachty i plecaków. Połączenie roślinności i niskiej płachty zapewnia stabilny komfort i mniejszy hałas poszycia.

Logistyka dojazdu i organizacja czasu – praktyczna wskazówka

Sprawny dojazd skraca czas poszukiwania osłoniętego miejsca i zmniejsza ryzyko rozstawiania obozu po zmroku. Jeśli wyjeżdżasz z miasta w większej grupie i liczysz minuty na dojazd nad Wisłę czy Narew, rozważ wygodny transport z kierowcą, który dopasuje odbiór i powrót do okna pogodowego. W tym celu przydatny bywa niezawodny transfer dostępny 24/7, co zwiększa szansę na rozstawienie obozu w najspokojniejszej porze dnia.

Jeśli planujesz wspólny wyjazd na spływ lub wieczorny biwak, sprawdź Indywidualny przewóz osób Warszawa – tanio i luksusowo. To wygodne wsparcie organizacyjne, które ułatwia logistykę i punktualny start.

Bezpieczeństwo, zdrowie i komfort cieplny nad rzeką

Komfort i bezpieczeństwo rosną, gdy tłumisz wiatr, osłaniasz kuchnię i kontrolujesz wilgotność. Zimna bryza nad wodą zwiększa ryzyko wychłodzenia, a wilgotne poszycie wzmaga kondensację. Warstwowy ubiór i czapka poprawiają bilans cieplny. Strefa gotowania powinna stać z boku, w lekkim przewiewie, co ogranicza dym i parę. Śpij na macie o dobrym R-value i utrzymuj tropik napięty. W razie ostrzeżeń o silnych porywach i burzach aktualizuj plany i zmień brzeg na zawietrzny. RCB zaleca śledzenie komunikatów i unikanie pobytu pod martwymi drzewami oraz w pobliżu linii energetycznych (Źródło: Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, 2024). Ta prosta rutyna utrzymuje bezpieczeństwo, a jednocześnie poprawia reset psychiczny, którego szukasz nad wodą.

Playbook szybkich decyzji – od przyjazdu do snu

Najpierw sprawdź kierunek wiatru i wybierz zawietrzny brzeg, potem znajdź strefę cienia. Obejdź okolicę i porównaj siłę porywów na twarzy w czterech punktach. Wybierz miejsce 2–3 metry nad lustrem wody, za kępą krzewów lub niskim wałem. Rozstaw niski tarp, skróć odciągi, dociąż krawędzie. Ustaw wejście namiotu od zawietrznej i przenieś kuchnię bokiem. Zrób test zapalniczki i popraw ustawienie, gdy płomień drży. Przed snem skontroluj śledzie, węzły i odciągi oraz przygotuj zapasowe kotwienie. Rano zwiniesz sprzęt szybciej i w lepszym nastroju, bo noc minie ciszej i cieplej. To spójny łańcuch kroków, który zmienia chaotyczny biwak w przewidywalną i spokojną noc nad rzeką.

Źródła merytoryczne

(Źródło: IMGW-PIB, 2025) (Źródło: Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, 2024) (Źródło: Europejska Agencja Środowiska – EEA, 2023)

+Artykuł Sponsorowany+